نزدیک یک هفته به پایان مهلت ۶۰ روزه اروپایی‌ها زمان باقی مانده و مسئولان دولتی بارها بر آماده شدن ایران برای برداشتن گام چهارم سخن گفته‌اند تا اینکه در نهایت محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور در حاشیه نشست هیئت دولت در اول آبان درباره بررسی جزئیات گام چهارم اظهار داشت: کمیته‌ای تشکیل شده است که در حال بررسی گزینه‌های احتمالی کشور برای گام چهارم است. جمع‌بندی این کمیته به رئیس جمهور برای تصمیم‌گیری و اجرا ارسال می‌شود.
علاوه بر این، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در حاشیه مراسم ختم معاون نیروگاهی این سازمان به خبرنگاران گفت: گام چهارم توسط شخص رئیس جمهور در زمان آن اعلام می‌شود.
اما به‌رغم آنکه مسئولان دولتی هنوز جزئیاتی را به صورت رسمی در خصوص گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام اعلام نکردند ولی با بررسی سه گام برداشته شده ایران و کنار هم گذاشتن اظهارات مسئولان می‌توان احتمالاتی را در خصوص گام چهارم مطرح کرد.
اولین اظهارنظری که از آن می‌توان در راستای مفاد گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام عنوان کرد، سخنان علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه حضور در کمیسیون آموزشی مجلس شورای اسلامی است. وی در این نشست خبر رونمایی از زنجیره ۳۰ تایی سانتریفیوژ IR۶ طی روزهای آینده را اعلام کرد.
رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین افزود: طی یک ماه آینده یعنی تا زمان پایان گام سوم کاهش تعهدات برجامی، نزدیک به سه هزار و ۵۰۰ سو به ظرفیت پنج هزار و ۶۰۰ سو اضافه می‌شود که در نتیجه ۴۵ درصد به ظرفیت غنی‌سازی کشور اضافه می‌شود.
صالحی تصریح کرد: ایران قبل از برجام دو هزار و ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده داشت که در حال حاضر این میزان یک هزار و ۷۰۰ یا ۸۰۰ کیلو است. در نتیجه در حال رسیدن به ظرفیت قبل از برجام هستیم.
این خبر از آن جهت مهم بود که طبق توافق هسته‌ای ایران باید در هشتمین سال اجرای برجام دست به چنین اقدامی می‌زد و حالا به نظر می‌رسد مسئولان کشور با چنین کاری که هم درصد غنی‌سازی و هم ظرفیت آن را بالا می‌برد، می‌خواهند به اروپاییان هشداری جدی بدهند.
بر همین اساس برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به این موضوع که نزدیک به دو ماه از این اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی می‌گذرد و تاکنون این اقدامات عملیاتی نشده است، قرار است ایران رونمایی از این زنجیره را تحت عنوان گام چهارم اعلام کند.
علاوه بر این، بحث راکتور اراک دیگر بخش صحبت‌های رئیس سازمان انرژی اتمی بود که صالحی خاطرنشان کرد: قسمت ثانویه راکتور آب سنگین اراک که بخش عمده این پروژه است، به زودی راه‌اندازی می‌شود. همچنین ماشین ناقص جابجایی سوخت آن نیز تکمیل خواهد شد.
رونمایی از سانتریفیوژهای IR۷ و IR۸ و IR۹
علاوه بر سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی، حسن روحانی رئیس جمهور دیگر کسی بود که از صحبت‌های وی می‌توان برخی از مفاد گام چهارم کاهش تعهدات را پیش بینی کرد. حسن روحانی در نشست خبری خود با اصحاب رسانه در ۲۲ مهرماه اعلام کرد: به‌زودی سانتریفیوژهای IR۷ و IR۸ و IR۹ رونمایی و راه‌اندازی می‌شوند.
کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه در گام سوم کاهش تعهدات ایران در برجام، سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای مانند IR۵، IR۴، IR۲M و IR-۶ هم به‌صورت تحقیقاتی فعال شدند و هم اورانیوم به آنها وارد و غنی سازی انجام می‌گیرد، اظهارات رئیس جمهور نشان دهنده بخشی از مفاد گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام است.
بنابراین با بررسی اظهارات مسئولان در زمینه گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام می توان به این نتیجه رسید که ایران اقداماتی چون رونمایی از زنجیره ۳۰ تایی IR۶، افزایش ظرفیت غنی‌سازی، راه‌اندازی قسمت ثانویه راکتور اراک و همچنین ماشین سوخت‌گذار آن و رونمایی از سانتریفیوژهای نسل جدید IR۷ و IR۸ و IR۹ را در دستور کار دارد.
